چرنوبیل های آهسته روسیه در اعماق بارنتز!

مجله تصویری سلاح- دو زیردریایی سابق شوروی به نام های K-27 و K-159 در اعماق دریای بارنتز (انشعابی از اقیانوس منجمد شمالی) به خواب ابدی فرو رفته اند. این در حالی است که به گفته کارشناسان زیردریایی های درهم شکسته مذکور همچنان حاوی منابع سوختی رادیواکتیو هستند و این مسئله از نظر زیست محیطی نگران کننده خواهد بود چرا که امکان نشت سوخت های هسته ای به دریا مطرح شده است. علاوه بر این با وجود آن که دولت روسیه متعهد به پاکسازی لاشه ها شده، اما به نظر می رسد که این امر در اولویت فعالیت های مقامات قرار نگرفته است!

درباره زیردریایی های هسته ای روسیه 

دولت ها و گروه های زیست محیطی شدیدا نگران پارگی منابع سوخت هسته ای زیردریایی های شوروی هستند و طبق برآوردهای تخصصی آنها گمان می رود که این مسئله در صورت عدم پیگیری اصولی به یک فاجعه تکرار نشدنی تبدیل شود. بدین ترتیب می توان انتظار داشت که فاجعه نام برده سایت های ماهیگیری محلی را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. طبق اطلاعات به دست آمده دولت روسیه در تلاش برای رفع این بحران است اما در مجموع کارشناسان زیست محیطی آن را “چرنوبیل در حرکت آهسته در بستر دریا” می دانند.

زیردریایی های هسته ای روسیه که منجر به آسیب های زیست محیطی خواهند شد و تجارت ماهیگیری را هم از بین خواهند برد، به فعالیت های گسترده این کشور طی جنگ سرد باز می گردند. اتحاد جماهیر شوروی در تمام مدت زمان جنگ سرد نزدیک به 400 زیردریایی مجهز به نیروی محرکه هسته ای را توسعه داد. با وجود آن که اکثر این محصولات نظامی از دور رقابت کنار گذاشته شدند، اما هنوز هم تعدادی از زیردریایی های باقی مانده در خدمت نیروی دریایی روسیه قرار دارند. در این میان دو زیردریایی هسته ای نیز در شرایط نامطلوبی در بستر دریا به دام افتاده اند اما خوشبختانه منابع سوخت اورانیوم آنها در حال حاضر سالم است.

زیردریایی هسته ای K-27

یکی از زیردریایی های هسته ای روسیه در اعماق دریای بارنتز، K-27 نام دارد. این نمونه در واقعی یکی از پروتوتایپ های نیروی دریایی شوروی به شمار می رفت که مجهز به رآکتور جدید سوخت مایع شده بود. در سال 1968 این زیردریایی 6 ساله دچار حادثه ای بسیار جدی در قسمت رآکتور شد و 9 تن از ملوانان با دوزهای مهلکی از تشعشعات رادیواکتیو رو به رو شدند. بدین ترتیب K-27 در سال 1982 در محدوده مجمع الجزایر نوایا زملیا واقع در شما روسیه در اقیانوس منجمد شمالی به کلی غرق شد و این در حالی بود که رآکتور همچنان داخل زیردریایی قرار داشت.

 

K-27 تنها زیردریایی هسته ای شوروی از پروژه 645 بود. این نمونه با افزودن یک جفت رآکتور هسته ای آزمایشی VT-1 به اسکلت زیردریایی ساخته شد. محصول مذکور در تاریخ 1 آوریل سال 1962 به طور رسمی راه اندازی شد و خدمت نظامی خود را به عنوان “زیردریایی تهاجمی” در تاریخ 30 اکتبر سال 1963 در ناوگان شمالی شوروی آغاز کرد.

لازم به ذکر است که رآکتورهای هسته ای K-27 از همان اولین مراحل معرفی دردسر ساز به نظر می آمدند اما با این حال زیردریایی مورد بحث توانست تا حدود 5 سال در عملیات های آزمایشی شرکت کند. در ادامه روز 24 ماه مه سال 1968 بود که ناگهان توان خروجی یکی از رآکتورهای این زیردریایی دچار افت شدید شد. با توجه به نتایج بررسی های صورت گرفته، علت این نقص بدون مقدمه انتشار گازهای رادیواکتیو به داخل موتورخانه بوده است. بدین ترتیب ظرف مدت زمانی کوتاه، سطح تشعشعات به میزان خطرناکی افزایش یافت. این تابش ها بیشتر شامل اشعه گاما و نوترون های حرارتی بودند.

 

از طرفی دیگر خدمه توسط نیروی دریایی آموزش های کافی و لازم را دریافت نکرده بودند و به همین علت در تشخیص خرابی گسترده رآکتور ناکام ماندند. در ادامه به دنبال تلاش برای تعمیر رآکتور و نهایتا انصراف از این تصمیم به علت عدم وجود مهارت لازم، 9 نفر از خدمه در معرض تابش پرتوزا با مقادیر بالا قرار گرفته بودند.

زیردریایی هسته ای K-159

مورد دوم به نام K-159 یک زیردریایی کلاس نوامبر بود که تا پیش از زمان بازنشستگی خود در سال 1989، با ناوگان شمالی شوروی همکاری می کرد. این زیردریایی در سال 2003 در حالی که مراحل اوراق را پشت سر می گذاشت غرق شد و 9 ملوان را هم به کشتن داد. K-159 نیز درست مانند K-27 در همان محلی که غرق شد به سر می برد و این در حالی است که رآکتور همچنان داخل مجموعه وجود دارد.

 

K-159 زیردریایی هسته ای ناوگان شمالی روسیه بود که از 1963 تا 1989 به این کشور خدمت کرد. تاریخ شروع خدمت رسمی این نمونه به 9 اکتبر سال 1963 باز می گردد. در تاریخ دوم ماه مارس سال 1965، زیردریایی نام برده با تخلیه رادیواکتیو به مولدهای بخار خود رو به رو شد. این مسئله باعث ایجاد آلودگی در کل واحد پیشران مجموعه می شد و از این رو زیردریایی مورد نظر برای انجام تعمیرات بیشتر از سال 1970 تا 1972 به کارخانه کشتی سازی منتقل شد. البته لازم به ذکر است که بخش دیگری از روند تعمیرات و سوختگیری مجدد نیز به سال 1979 تا 1980 مربوط می شود.

 

در نهایت در تاریخ 28 اوت سال 2003، زیردریایی هسته ای K-159 به دنبال آماده سازی برای اوراق غرق شد. با وجود تلاش های صورت گرفته برای جلوگیری از این اتفاق، K-159 به همراه 9 نفر از خدمه خود و به احتمال زیاد 800 کیلوگرم سوخت هسته ای مصرف شده به اعماق دریای بارنتز فرو رفت.

اثرات وقایع مذکور می تواند از افزایش سطح تشعشعات هسته ای محلی تا کاهش تعداد ماهیان و حیوانات دیگر در مناطق اطراف متغیر باشد. از طرفی با وجود آن که دولت روسیه مسئولیت پاکسازی زیردریایی ها را بر عهده دارد، اما بودجه قابل ملاحظه ای به آن اختصاص داده نشده است.

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.