میاسیشف VM-T آتلانت؛ بمب افکن ویژه حمل بار!

مجله تصویری سلاح- در تاریخ ششم ژانویه سال 1982، هیولایی عجیب در یکی از سری ترین مراکز تحقیقات پرواز اتحاد جماهیر شوروی واقع در ژوکوفسکی 25 مایلی جنوب شرقی مسکو متولد شد. در نگاه اول این پرنده سردرگم کننده همچون هواپیمایی غول پیکر به نظر می رسید که یک نمونه جمع و جور مجهز به سیستم بال کج به قسمت شکمی آن متصل بود. پس از مدت کوتاهی مشخص شد که این محصول اعجاب انگیز در واقع یک هواپیمای باری استراتژیک تحت عنوان میاسیشف VM-T آتلانت است که میزبان تجهیزات مخفی شوروی خواهد بود.

 

جزئیات میاسیشف VM-T آتلانت

واژه آتلانت که در نام محصول مذکور دیده می شود، در زبان روسی به معنای اطلس است که با هدف بازسازی این بمب افکن سبک جنگ سرد به پرنده ای که بتواند فضایی برای جا به جایی رویاهای نظامی اتحاد جماهیر شوروی فراهم کند، به خوبی همخوانی داشت.

6 سال پیش از معرفی VM-T آتلانت در سال 1976، مقامات اتحاد جماهیر شوروی توسعه پروژه فضاپیماهای شاتل شوروی به نام بوران را کلید زدند. قرار بود از بوران در قالب طرحی برای رقابت با شاتل های فضایی نیروی هوایی آمریکا استفاده شود. اما آنها در مقایسه با آمریکایی ها با مشکلی جدی رو به بودند و آن هم چیزی نبود جز جغرافیای متفاوت! با فقدان سایر روش های مطلوب برای حمل و نقل، مهندسین روسی دریافتند که نمی توانند به منظور جا به جایی قطعات بسیار بزرگ شاتل ها (در اندازه مجسمه های فوق العاده بزرگ) از خطوط راه آهن کشوری بهره برداری کنند.

تصویری از پروژه بوران

 

در ادامه مسکو گزینه ای دیگر یعنی ساخت و ساز پروژه های جدید خود در نزدیکی سایت راه اندازی را در نظر گرفت که البته از نظر عملی تقریبا غیر ممکن بود. مهم ترین علت ناکارآمدی این روش، هزینه بالای انتقال ارتشی از کارکنان به منطقه ای نیمه صحرایی که هزاران مایل نیز با نزدیک ترین مراکز شهری فاصله داشت محسوب می شد. پس از آن که استراتژی ذکر شده با شکست مواجه شد، مهندسین شوروی به ایده های محتمل تری دست یافتند. از جمله این طرح های پیشنهادی می توان به بزرگراهی با ابعاد بزرگتر از حد استاندارد، راه آهن با مقیاس بالا و یا حتی حمل و نقل روی سطح آب تا وزن حداکثر 3.5 تن اشاره کرد.

 

با وجود آن که ایده های واقعی لیست شده تا حدود زیادی قابلیت اجرایی داشتند اما به سرعت جای خود را به متد ترابری هوایی دادند. این در حالی است که در بازه زمانی مربوطه، هیچ کدام از پرنده های شوروی از ظرفیت کافی به منظور حمل چنین وزن محسوسی برخوردار نبودند. البته در ابتدا قرار بر این شد که از بالگرد چند منظوره روسی میل- 26 با توانایی لیفت 26 تن وزن استفاده شود. طبق اطلاعات به دست آمده از پروازهای آزمایشی، با وجود آن که این بالگرد قادر به پذیرش وزن محموله مد نظر بود، اما طی یکی از تست ها تلاطمی جزئی در مسیر حرکت پرنده منجر به نوسان شدید بار شد و خلبانان وحشت زده را مجبور به تخلیه آن کرد.

تصویری از میل-26

 

جایگزینی غیر قابل باور

به منظور بررسی جایگزین های بعدی میل- 26 اول باید به دهه 1950 درست زمانی که بمب افکن استراتژیک چهار موتوره 3M ساخته شد، باز گردیم. این پرنده که در واقع همان میاسیشف M-4 مولوت محسوب می شود، برد مورد قبول برای بمباران آمریکا را در اختیار نداشت و بین سال های 1960 تا 1970 نیز گزارشات ضد و نقیضی از پروازهای موفقیت آمیز یا گاها مرگبار را به ثبت رسانده بود. مجموعه این فاکتورها سبب شد تا در سال 1977 پروژه تغییر پرنده نام برده و تعریف کاربری های دیگری برای آن آغاز شود. بدین ترتیب بر اساس تصمیمات اتخاذ شده، 5 مدل از این محصول برای ترابری قطعات سیستم های فضایی شوروی از جمله بوران وارد خط توسعه خود شدند.

 

به منظور ایجاد فضای بیشتر برای حمل محموله های پروژه فضایی شوروی، بدنه بمب افکن نزدیک به 4.5 متر افزایش طول یافت و با هدف پایداری بهتر حین پرواز در سرعت های پایین، سیستم طراحی دم نیز تغییر داده شد. با این حال باز هم 3M اصلاح شده (3M-T) قادر به حمل فضاپیمای بوران به صورت سر هم شده نبود و تنها می توانست قطعات مهم آن را با وزن حداکثر تا 50 تن جا به جا کند. علاوه بر این 3M-T با یک سری مشکلات فنی نیز رو به رو بود که نکته مثبتی در کارنامه نظامی آن به شمار نمی رفت. در یکی از پروازهای آزمایشی مربوط به سال 1983، هواپیمای نام برده که حامل ماکت بوران بود از مسیر اصلی باند منحرف و میان گل و لای گرفتار شد. در این میان عملیات بازیابی به اندازه ای طول کشید که ماهواره های جاسوسی آمریکایی موفق به عکس برداری از این پرنده سری شدند.

طی پروازی دیگر به همراه شاتل بوران در سال 1988، بمب افکن تغییر یافته مجددا متحمل سانحه شد. که البته با مهارت خلبان هیچ گونه تلفات و خسارتی به دنبال نداشت. دو موتور از چهار موتور 3M-T روی بال چپ به علت نشت سوخت خاموش شده بودند.

 

پیش از آن که هواپیما و مشارکت آن در پروژه شاتل های فضایی روسیه به صورت رسمی و عمومی در اوایل دهه 90میلای رونمایی شود، طراحی 3M-T به VM-T تغییر نام داد. با وجود آن که یکی از 3 فروند VM-T باقی مانده در سال 2013 و در منطقه ژوکوفسکی رویت شد، اما در نهایت سرنوشت همه آنها مثل هم و توقف همیشگی پرواز در آسمان خصوصا به عنوان حاملی برای شاتل های فضایی شوروی بود.

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.