آزمایش موفق موشک ابرصوت هند؛ تشدید رقابت بر سر فناوری های پیشرفته تسلیحاتی

مجله تصویری سلاح – هند به تازگی اعلام کرد که نخستین آزمایش موشک ابرصوت (هایپرسونیک) دوربرد خود را با موفقیت انجام داده است. این موضوع برنامه تسلیحاتی قبلا ناشناخته سازمان پژوهش و توسعه دفاعی دولت، که اساسا نسخه هندی آژانس پروژه های پژوهشی پیشرفته دفاعی (دارپا) آمریکا است را آشکار کرد.

پیوستن هند به باشگاه موشک های ابرصوت دوربرد

گزارش شده است که این آزمایش در روز شنبه ۱۶ نوامبر در جزیره عبدالکلام در سواحل شرق هند انجام شده است. راجنات سینگ، وزیر دفاع هند، مدعی شد که این آزمایش شامل “مانورهای موفق در مرحله ترمینال و برخورد با درجه بالایی از دقت” بوده است. این نشان می دهد که در این آزمایش توانایی موشک در هدف گیری موثر و نه فقط ویژگی های پیشرانش و پرواز آن ارزیابی شده است. سینگ همچنین اظهار داشت که بیشینه برد موشک از 1480 کیلومتر فراتر رفته است، که نشان دهنده بردی قابل مقایسه با یک موشک بالستیک منطقه ای میان برد است.

مقامات هندی اطلاعات بسیار کمی را در مورد این موشک تأیید کرده اند. در شرایطی که این موشک ابرصوت ممکن است یک سلاح حمله زمینی برای حملات متعارف یا هسته ای علیه اهداف ثابت باشد، گزارش های مطبوعات هند نشان می دهد که امکان دارد یک موشک ضد کشتی دوربرد عجیب تر به نام LR-AShM با برد درگیری مشابه موشک «قانل ناو هواپیمابر» DF-21D چین باشد.

داغ تر شدن رقابت تسلیحاتی بین هند و همسایگان

اگرچه این نخستین آزمایش سلاح های ابرصوت هند نیست، اما نقطه عطفی دیگری در رقابت تسلیحاتی بین دو پرجمعیت ترین کشور جهان، هند و چین، است. قدمت تنش بین این دو کشور به سال ۱۹۶۲ برمی گردد، زمانی که حمله چین به تصرف سرزمین های تحت کنترل هند در هیمالیا انجامید. مانند برنامه هند برای ساخت زیردریایی های پرتاب کننده موشک بالستیک هسته ای، دهلی نو بار دیگر در پی تطابق با فناوری های تسلیحاتی چین است.

سلاح جدید هند همچنین ممکن است بر توازن نظامی با پاکستان، رقیب دیرینه این کشور و متحد نزدیک چین که یک قدرت هسته ای نیز است، تاثیر بگذارد. در ژانویه گذشته، نیروی هوایی پاکستان ادعا کرد که یک سلاح ابرصوت نامشخص را در خدمت دارد، که احتمالا به یک سلاح هوا پرتاب اشاره دارد که از چین خریداری شده است.

همه اینها بخشی از یک رقابت تسلیحاتی ابرصوت جهانی است که روسیه و چین در دهه ۲۰۰۰ پس از بهبود توانایی های دفاع موشکی بالستیک آمریکا آغاز کردند. پیشرفت های آمریکا نگرانی هایی را درباره تضعیف بازدارندگی هسته ای این دو کشور ایجاد کرد. در شرایطی که تا این مرحله، آمریکا بر موشک های کروز کند، اما پنهانکار متمرکز بود، این کشور نیز توسعه تسلیحات ابرصوت متنوع برای تطابق با توانایی های چین و روسیه را در اواسط دهه ۲۰۱۰ آغاز کرد.

فناوری موشک های ابرصوت

به طور کلی، درباره سلاح های ابرصوت فقط مساله سرعت مطرح نیست، بلکه توانایی مانور در سرعت های بسیار بالا برای درگیر شدن دقیق تر با اهداف نیز اهمیت دارد. این شرایط سامانه های دفاع موشکی بالستیک طراحی شده برای رهگیری تهدیدات بالستیک سنتی که در یک مسیر نسبتا قابل پیش بینی نزدیک می شوند را سردرگم می کند.

خود اصطلاح “ابرصوت” حداقل نشان می دهد که یک سلاح می تواند از پنج برابر سرعت صوت فراتر رود. اما این تعریف چندان مفید نیست، زیرا بسیاری از موشک های بالستیک از دهه ۱۹۵۰ قادر به حرکت با سرعت های ابرصوت بوده اند، که از آن جمله می توان به همه موشک های بالستیک عملیاتی آگنی و سری کی (K-series) هند نیز اشاره کرد.

موشک های ابرصوت برخی از پیشرفته ترین فناوری های جنگ مدرن در نظر گرفته می شوند که توانایی رسیدن به سرعتی بین پنج تا ۲۵ برابر سرعت صوت، بیش از 6200 کیلومتر (۳۸۵۰ مایل) بر ساعت هستند.

موشک های ابرصوت دو نوع اصلی دارند: گلایدر ابرصوت (اچ جی وی) و موشک های کروز ابرصوت. گلایدرهای ابرصوت با یک تقویت کننده راکتی، مشابه موشک های بالستیک، پرتاب می شوند. پس از رسیدن به ارتفاع مشخص، گلایدر جدا می شود و به سمت هدف خود حرکت می کند و در میانه پرواز برای فرار از رهگیری مانور می دهد.

از سوی دیگر، موشک های کروز ابرصوت برای حفظ سرعت های بسیار بالا در طول پرواز خود به پیشرانه های اسکرمجت متکی هستند و در ارتفاعات پایین تر حرکت می کنند و همچنین مانورپذیری قابل توجهی را ارائه می‌دهند.

در واقع، هند و روسیه به طور مشترک یک موشک کروز با پیشرانه رمجت به نام براهموس (BrahMos) توسعه دادند که در حال حاضر قادر به دستیابی به سرعت 3.5 ماخ است. هند در حال کار روی تکامل این موشک به یک سلاح کلاس ابرصوت به نام براهموس 2 است و بین سال های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ سه آزمایش یک موشک ابرصوت با پیشرانه اسکرمجت را انجام داده است.

با این وجود، به نظر می رسد آخرین پرتاب مربوط به یک طراحی متفاوت است: پرتاب یک موشک بالستیک که پس از خروج از جو زمین، گلبرگ های آن باز می شود تا یک یا چند گلایدر ابرصوت مانورپذیر را آزاد کند.

پروفایل پرواز یک گلایدر ابرصوت مسطح تر از قوس بالای یک موشک بالستیک است، که گزینه هایی را برای مانور در اطراف یا زیر قوس های اسکن رادارهای دفاع موشکی باز می کند. با این وجود، همه سلاح های ابرصوت به یک اندازه قادر به حفظ حداکثر سرعت نیستند، و برخی از آنها در مرحله ترمینال سرعت قابل توجهی را از دست می دهند.

تسلیحاتی با رهگیری دشوار

اگرچه چین به طور رسمی یک سامانه دفاع موشکی ملی ندارد، اما یک سامانه موشکی ضد بالستیک در سطح منطقه ای به نام اچ کیو-19 (HQ-19) را مستقر کرده است. این سامانه از موشک های رهگیر اصابت دقیق استفاده می کند که ممکن است موشک های بالستیک میان برد قدیمی هند مانند آگنی 2 را خنثی کند (اما نه موشک های آگنی میان برد یا قاره پیما هند). از آنجایی که برد ادعایی 1480 کیلومتری موشک ابرصوت آزمایش شده نمی تواند به اهداف در مرکز و شرق چین برسد، ممکن است برای حملات متعارف علیه پایگاه های نظامی در مرز چین با هند یا علیه پاکستان استفاده شود.

با این وجود، اگر این موشک ها به عنوان یک سلاح ضد کشتی هدایت شونده در نظر گرفته شوند، همانطور که شایعات ادعا می کنند، می توانند ناوهای سطحی چین که قصد دارند از طریق کوتاه ترین مسیر از طریق تنگه مالاکا وارد اقیانوس هند شوند را تهدید کنند.

صرف نظر از این، آخرین آزمایش هند نشان دهنده پیشرفت رقابت تسلیحاتی ابرصوت است که بر بسیاری از کشورهای دیگر در سراسر جهان، از جمله آمریکا، تاثیر می گذارد. این کشورها به دنبال سلاح های هسته ای و متعارف سخت تر برای مقابله، به ویژه سلاح هایی هستند که با هاله ای از اعتبار فناوری همراه هستند.

آینده فناوری جدیدی که به تازگی مورد آزمایش قرار گرفته، هنوز نامشخص است. این فناوری آیا می تواند به عنوان مکملی مقرون به صرفه و جذاب به زرادخانه رو به رشد هند، در رقابت تسلیحاتی با چین، اضافه شود؟ این پرسشی است که نه تنها هند، بلکه ارتش آمریکا نیز با آن دست و پنجه نرم می کند. آمریکا نیز با چالش انتخاب بین سرمایه گذاری روی سلاح های ابرصوت جدید و تقویت زرادخانه متنوع و قدرتمند خود مواجه است. هزینه های گزاف توسعه و نگهداری این فناوری ها، همراه با پیچیدگی های فنی و تاثیرات ژئوپلیتیکی، تصمیم گیری در این زمینه را به یک چالش بزرگ تبدیل کرده است.