داستان تکامل ناو هواپیمابر؛ از کرجی های بالن قرن نوزدهم تا بزرگترین در جهان!

مجله تصویری سلاح – ناوهای هواپیمابر امروزی یک ماشین جنگی عظیم و پیچیده محسوب می شوند که امکان جابجایی ناوگان های کامل هواپیما و استقرار در مکانی بسیار دورتر از کشور مبدا را فراهم می کنند.

بزرگترین ناو هواپیمابر امروزی می تواند بیش از 75 هواپیما را حمل و امکان پرواز آنها در میانه دریا را فراهم کند. اما شرایط در دنیای ناوهای هواپیمابر همواره تا به این اندازه پیشرفته و پیچیده نبوده است.

آنچه امروز در اخبار، فیلم های سینمایی و زندگی واقعی به دیدن آن عادت کرده ایم، نتیجه تکاملی است که بیش از یک قرن زمان برده و برخی از با استعدادترین مهندسان در آن نقش داشته اند.

در ادامه برخی از مهم‌ترین گام ها در تکامل ناوهای هواپیمابر یا آنچه امروز به نام ابرناوهای هواپیمابر می شناسیم، ارائه شده است.

کرجی های بالن قرن نوزدهم

کرجی بالن به طور معمول برای مهار بالن ها هوای گرم استفاده می شد تا بهترین دید از منطقه اطراف حاصل شود.

در این کرجی ها از یک بند برای متصل کردن بالن به بدنه کرجی استفاده می کردند.

قدمت این کرجی های بالن به قرن نوزدهم باز می گردد و خیلی زود کشتی هایی با توانایی حمل هواپیماهای آب‌نشین در جنگ جهانی اول جای آنها را گرفتند.

لا فودر، نخستین کشتی حامل هواپیماهای دریایی

کشتی فرانسوی لا فودر (La Foudre) نخستین کشتی حامل هواپیمای دریایی در تاریخ بود. بر خلاف ناوهای هواپیمابر امروزی، به جای در اختیار داشتن باندی روی کشتی برای پرواز هواپیماها، لا فودر صرفا برای حمل هواپیماها استفاده می شد. از جرثقیل برای پایین بردن هواپیماها و قرارگیری روی دریا استفاده می شد تا امکان برخاستن و فرود روی آب را داشته باشند.

ناو هواپیمابر لا فودر در سال 1896 فعالیت خود را آغاز کرد، اما در سال 1911 و مدت کوتاهی پس از اختراع هواپیمای دریایی در سال 1910، با اصلاحاتی که در آن صورت گرفت به یک کشتی حامل هواپیمای دریایی تبدیل شد.

هواپیمای دریایی ویسین کانارد (Voisin Canard) نخستین هواپیمایی بود که لا فودر حمل کرد. این هواپیما بیشتر برای ماموریت های شناسایی و نظارت استفاده می شد.

یوجین الی، نخستین فرود روی کشتی جنگی با هواپیما

یوجین برتون الی (Eugene Burton Ely) به عنوان پدر هوانوردی دریایی شناخته می شود. تصویر زیر یکی از تلاش های متعدد وی برای برخاستن از یک کشتی جنگی را نشان می دهد. در این عکس وی در حال تلاش برای برخاستن از کشتی یواس‌اس بیرمنگام در سال 1910 دیده می شود.

در نهایت، یوجین الی به نخستین فرد در تاریخ بدل شد که با هواپیما روی یک کشتی جنگی فرود آمد. وی در 18 ژانویه 1911 و پس از برخاستن از پیست مسابقه تانفوران (Tanforan Racetrack) در سن برونو، کالیفرنیا روی کشتی یواس‌اس پنسیلوانیا (USS Pennsylvania) فرود آمد.

اچ‌ام‌اس ارگوس، نخستین ناو هواپیمابر با عرشه پرواز صاف

به عنوان نشانه ای از سرعت باورنکردنی پیشرفت فناوری نظامی، تنها هشت سال پس از فرود یوجین الی روی یک کشتی جنگی، اچ‌ام‌اس آرگوس (HMS Argus) به عنوان نخستین ناو هواپیمابر با عرشه پرواز بدون مانع نام خود را مطرح کرد. اچ‌ام‌اس آرگوس که با تغییر و اصلاح یک کشتی بازرگانی شکل گرفته بود، به طور ویژه امکان برخاستن و فرود هواپیما روی کشتی را فراهم می کرد.

اچ‌ام‌اس آرگوس نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا به عنوان یک ناو هواپیمابر در جنگ جهانی دوم حضور داشت و برای اسکورت هواپیماهایی مانند اسپیت‌فایر، هاوکر هاریکن و بلک‌برن اسکوا استفاده شد.

هوشو: نخستین ناو هواپیمابر اختصاصی

تا پیش از سال 1920، ناوهای هواپیمابر بیشتر نمونه هایی اصلاح شده برای تحقق این هدف بودند. هوشو (Hōshō) نخستین کشتی جنگی بود که به طور خاص از ابتدا به عنوان ناو هواپیمابر طراحی و ساخته شد.

ناو هواپیمابر ژاپنی هوشو طی جنگ جهانی دوم در نبرد میدوی در سال 1942 حضور داشت. با این وجود، این ناو هواپیمابر بیشتر برای آموزش در آب های داخلی ژاپن استفاده می شد. اندازه نسبتا کوچک هوشو موجب می شد تا در موقعیت های جنگی کارایی چندانی نداشته باشد.

پس از جنگ جهانی دوم، ناو هواپیمابر هوشو برای بازگرداندن حدود 40 هزار سرباز و غیرنظامی ژاپنی از کشورهای خارجی استفاده شد.

ناوهای هواپیمابر جنگ جهانی دوم

ظهور هواپیماهای مجهز به پیشرانه جت در اواخر جنگ جهانی دوم آغاز شد که به نوآوری در طراحی ناوهای هواپیمابر نیز منجر شد. برخی از ناوهای هواپیمابر در این زمان شروع به استفاده از نوارهای فرود زاویه‌دار کردند.

نوارهای فرود زاویه‌دار تقریبا 9 فوت (2.7 متر) از محور اصلی ناو هواپیمابر بلند می شدند و امکان فرود ایمن‌تر را فراهم می کردند. اگر خلبان هواپیما با سرعت زیاد برای فرود اقدام می کرد می توانست به لطف ارتفاع موجود از سطح برخاسته و برای فرود دوباره تلاش کند.

از جمله برجسته‌ترین ناوهای هواپیمابر جنگ جهانی دوم می توان به یو‌اس‌اس اینترپرایز (USS Enterprise)، پیشرفته‌ترین کشتی جنگی آمریکا طی جنگ، و اچ‌ام‌اس آرک رویال (HMS Ark Royal) بریتانیا اشاره کرد.

نخستین پرواز هواپیمای جت از روی ناو هواپیمابر

34 سال پس از فرود هواپیمای یوجین الی روی یک کشتی جنگی، اریک براون از نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا، به نخستین خلبانی تبدیل شد که با یک هواپیمای مجهز به پیشرانه جت از روی یک ناو هواپیمابر به هوا برخاسته و فرود آمد.

در 3 دسامبر 1945، براون سوار بر یک فروند هواپیمای دی هاویلاند سی ومپایر (de Havilland Sea Vampire) به سمت ناو اچ‌ام‌اس اوشن (HMS Ocean) پرواز کرد. وی روی ناو فرود آمد و سپس دوباره از روی آن به هوا برخاست.

اریک براون از برجسته‌ترین خلبانان در تاریخ نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا است. به عنوان یک خلبان آزمایش، وی همچنین رکورد جهانی پرواز با بیشترین نوع هواپیما که شامل 487 مورد می شود را در اختیار دارد. وی همچنین رکورد جهانی بیشترین تعداد فرود روی ناو هواپیمابر با 2407 فرود را به خود اختصاص داده است.

نوآوری برخاست از روی سطح شیب‌دار پرش اسکی

شاید نخستین استفاده از سطح شیب‌دار پرش اسکی به جنگ جهانی دوم باز گردد. در آن زمان، یک سطح شیب‌دار به طور موقت در انتهای عرشه پرواز کشتی اچ‌ام‌اس فیوریس (HMS Furious) نصب شد. این ابزار موقت برای برخاستن بمب افکن های سنگین فری باراکودا (Fairey Barracuda) بکار گرفته شد.

برخاستن از روی ناو هواپیمابر با کمک منجنیق بخار

در 31 ژوییه 1912، تئودور گوردون الیسون نخستین خلبانی بود که با کمک سامانه منجنیق نیروی دریایی آمریکا به سمت آسمان پرواز کرد. از آن زمان، برخاستن از روی ناو هواپیمابر با کمک منجنیق بهبود یافته و امروزه در ناوهای هواپیمابر مدرن نیز استفاده می شود.

مدت کوتاهی پس از جنگ جهانی دوم، نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا توسعه منجنیق بخار را آغاز کرد. این روش به هواپیماها کمک می کند تا با سرعت بالا به پرواز درآیند، شرایطی که تنها با استفاده از نیروی پیشرانه های هواپیما محقق نمی شود.

منجنیق بخار به هواپیمای جت اجازه می دهد سرعت لازم برای برخاستن از سطح کشتی را طی حدود دو تا چهار ثانیه کسب کند، حتی اگر یک پیشرانه خود را از دست داده باشد.

ناوهای هلیکوپتربر

در دهه 1950، اختراع هلیکوپتر به معرفی نوع جدیدی از ناوهای هواگردبر به نام ناوهای هلیکوپتربر منجر شد. این ناوها به طور معمول کوچک‌تر بودند زیرا فقط برای برخاست عمودی به فضا نیاز داشتند.

یواس‌اس آیو جیما (USS Iwo Jima)، تصویر بالا، توسط نیروی دریایی آمریکا طی جنگ ویتنام برای حمل هلیکوپتر، کامیون های نفتکش، و خودروها استفاده شد. در سال 1970، این کشتی به عنوان بخشی از گروه ضربت 130 استفاده شد که ماژول فرماندهی آپولو 13 را از دریا بازیابی کرد.

عصر هسته ای و ابرناوهای هواپیمابر

پس از جنگ جهانی دوم، نوآوری های بیشتری در ناوهای هواپیمابر به واسطه دوران هسته ای شکل گرفت. راکتورهای هسته ای در کشتی های جنگی مانند ناو هواپیمابر یواس‌اس اینترپرایز سی‌وی‌ان-65 (USS Enterprise (CVN-65))، نخستین ناو هواپیمابر هسته ای جهان، نصب شده بودند.

این راکتورها به کشتی ها اجازه می دهند برای مدت زمان طولانی‌تری روی دریا فعال باشند که به معنای امکان انجام ماموریت های مقیاس بزرگ دور از مرزهای کشور است.

راکتورهای هسته ای نقش مهمی در شکل گیری ناوهای هواپیمابر مدرن داشتند. ناوهای هواپیمابر کلاس نیمیتز نیروی دریایی آمریکا برخی از بزرگ‌ترین ناوهای هواپیمابر امروزی هستند.

کشتی های کلاس نیمیتز می توانند 60 هواپیما را حمل کرده و برجی 20 طبقه بالاتر از سطح دریا دارند. آنها از دو راکتور هسته ای نیرو می گیرند و می توانند با بیشینه سرعت 30 گره حرکت کنند.

کلاس ملکه الیزابت نیروی دریایی بریتانیا، لیائونینگ نیروی دریایی چین و آدمیرال کوزنتسوف نیروی دریایی روسیه از دیگر ناوهای هواپیمابر مدرن برجسته هستند.

بزرگترین ناو هواپیمابر امروزی جهان، یواس‌اس جرالد آر. فورد

یواس‌اس جرالد آر. فورد (USS Gerald R. Ford) نیروی دریایی آمریکا بزرگ‌ترین ناو هواپیمابر فعلی در جهان است. این ناو هواپیمابر به فناوری های پیشرفته از جمله سامانه های پرتاب هواپیمای الکترومغناطیسی مجهز است و عرشه پرواز به پهنای 78 متر دارد.

این ناو می تواند بیش از 75 هواپیما و 4539 پرسنل را حمل کند. دو راکتور هسته ای نیروی مورد نیاز جرالد آر. فورد را تامین می کنند.