مطرح ترین بالگردهای تاریخ هوانوردی؛ از فوکه وولف تا فایر اسکات

مجله تصویری سلاح- با وجود آن که هواپیماهای نظامی ستون اول ناوگان هوایی کشورها محسوب می شوند، اما بخش مهمی از ماموریت های خطرناک و حساس نیز بر عهده بالگردها قرار دارد. در ادامه لیستی از مطرح ترین بالگردهای صنعت هوانوردی خواهیم داشت.

فوکه وولف Fw-61؛ اولین بالگرد دنیا

Fw 61 به عنوان اولین بالگرد عملی تاریخ شناخته می شود که توسط کارخانه آلمانی Focke-Achgelis ساخته شد و برای نخستین بار نیز در 26 ژوئن سال 1936 به پرواز درآمد. نیروی هوایی آلمان با طراحی و تولید این محصول در دهه 1930، به پیشرفت های چشمگیری در زمینه پرواز عمودی دست یافت.

هاینریش فوکه برنامه طراحی بالگرد مورد اشاره را در سال 1932 آغاز کرد. وی در سال 1935 موفق به کسب مجوز دولت برای توسعه این پروتوتایپ در مقیاس کامل شد. یکی از جالب ترین نکات این پروژه، اختصاص یک پروانه کوچک برای عمل خنک سازی بود. گفتنی است که هدف از نصب این قطعه افزایش قدرت مجموعه نبوده است. در مجموع فوکه وولف Fw-61 با حداکثر سرعت 112 کیلومتر بر ساعت در سطح دریا و سقف پرواز 3427 متر تبدیل به یکی از محبوب ترین پرنده های عمود پرواز جهان شد.

 

سیکورسکی R-4؛ نخستین بالگرد تولید انبوه

سیکورسکی R-4 یک بالگرد افسانه ای از شرکت هواگردسازی سیکورسکی بود که برای اپراتور اصلی خود یعنی نیروی هوایی ارتش آمریکا ساخته شد و اولین پروازش را نیز در تاریخ 14 ژانویه سال 1942 به انجام رساند. R-4 مجهز به پیکربندی روتور بالابر منفرد و همچنین یک تک روتور عمودی در قسمت دم بود. این بالگرد در سال 1940 توسعه یافت و به نمایش عموم درآمد.

سیکورسکی R-4 در سال 1942 توسط ارتش آمریکا پذیرفته شد و توانست رکوردهای مهمی از جمله 1224 کیلومتر پرواز بین کشوری علاوه بر سقف پرواز 3.6 کیلومتری با حداکثر سرعت 144 کیلومتر بر ساعت را به نام خود به ثبت برساند. بدین ترتیب تست های رسمی برای این محصول سریعا پس از اولین فرود آن روی عرشه کشتی در سال 1944 آغاز شد.

 

بل 47؛ اولین بالگرد با مجوز کاربرد غیر نظامی

بل 47 یک بالگرد سبک تک موتوره بود که توسط کمپانی بل هلیکوپتر، تولیدکننده هواگردهای گردنده بال آمریکایی ساخته شد و نخستین پرواز خود را نیز در تاریخ 8 دسامبر سال 1945 انجام داد. این محصول توسط نیروی هوایی کشورهای مختلفی از جمله کره به کار گرفته شد اما مهم ترین دستاورد آن پذیرش به عنوان اولین بالگرد تاریخ بری کاربردهای غیر نظامی در سال 1946 به شمار می رود.

بالگرد همه فن حریف بل 47 توانست ظرف مدت زمان کوتاهی خود را در قالب یک پرنده چند منظوره ثابت کند و در 18 مدل مختلف به خدمت رسانی در زمینه های متفاوت مشغول شود. این بالگرد با حداکثر سرعت 169 کیلومتر بر ساعت و برد 396 کیلومتری به صورت بین المللی و در تمام سطح جهان به فروش رفت. امروزه نیز بیش از 1000 فروند از میان 5600 فروند تولیدی همچنان از نظر الزامات هوانوردی مورد تایید هستند.

 

آئروسپاسیال SA-313 آلوئت 2؛ نخستین بالگرد مجهز به موتور جت

چهارمین مورد از این لیست، بالگرد سبک فرانسوی به نام آئروسپاسیال SA-313 آلوئت 2 است که اولین پرواز خود را در تاریخ 12 مارس سال 1955 انجام داد. این پرنده نخستین بالگردی محسوب می شود که به جای موتور سنگین پیستونی به موتور جت مجهز شد و انقلابی را در عرصه نظامی- هوانوردی رقم زد. از جمله وظایف تعیین شده برای این محصول می توان به دیده بانی، ارتباطات و عکاسی هوایی اشاره کرد.

با وجود آن که پروتوتایپ تولید شده از بالگرد مذکور توانست رکورد بسیاری از نمونه های مشابه را در زمینه سرعت و مسافت جا به جا کند، اما حمایت مطلوبی از جانب دولت صورت نگرفت. با این حال به دنبال مشارک آئروسپاسیال SA-313 آلوئت 2 در عملیات نجات هوا- دریا از سطح کوهستان در ارتفاع 3900 متری، باری دیگر توجهات به سوی این بالگرد متمایز جلب شد. در مجموع بیش از 1500 فروند از بالگرد نام برده ساخته شد که شماری از آنها نیز شامل نسخه های تحت لیسانس تولید شده در آمریکا بودند.

 

میل Mi-8؛ بالگردی با بیشترین میزان تولید

میل Mi-8 یک بالگرد ترابری دو موتوره است که توسط کارخانه هلیکوپترسازی مسکو میل طراحی شد و نخستین پرواز آزمایشی آن به تاریخ 7 ژوئیه سال 1961 باز می گردد. لازم به ذکر است این محصول از جمله بالگردهایی به شمار می رود که بیشترین آمار تولید در سطح دنیا را داشته اند و توسط بیش از 80 کشور مختلف به خدمت گرفته شده اند. تاکنون بالغ بر 17000 فروند از بالگرد مذکور ساخته شده و قادر به انتقال 24 تن نیرو و تجهیزات نظامی است.

این بالگرد تاکنون برای مقاصد متنوعی از جمله حمل و نقل، شناسایی مسلح، ترابری سنگین غیرنظامی و همچنین پرتاب مواد جاذب تشعشع استفاده شده است. گفتنی است که میل Mi-8 عنوان بالگرد تهاجمی را هم در کارنامه نظامی خود به ثبت رسانده است.

 

بوئینگ CH-47 شینوک؛ اسب بارکش دوملخه

بوئینگ CH-47 شینوک بالگرد ترابری سنگین دوموتوره و دو ملخه آمریکایی است که اولین پرواز خود را در تاریخ 21 سپتامبر سال 1961 به انجام رساند. این محصول در کارنامه خود خدمت نظامی در ویتنام را به همراه دارد که علاوه بر جا به جایی نیروها، قطعات سنگین توپخانه ای را نیز در موقعیت های کوهستانی غیر قابل دسترسی قرار می داد و البته مهمات مورد استفاده آنها را در بازه های زمانی مختلف تامین می کرد.

علاوه بر موارد فوق، سیستم تنظیمات مستقل روتور ویژگی های ارزشمندی را در اختیار بوئینگ CH-47 شینوک از جمله کاهش حساسیت به تغییرات وزنی در مرکز ثقل و قدرت کافی هنگام بلند کردن و یا پایین آوردن محموله های باری قرار داده است. به نظر می رسد شینوک با سرعت حداکثری 315 کیلومتر بر ساعت، سومین بالگرد سریع در جهان باشد.

 

بلAH-1  کبرا؛ اولین بالگرد اختصاص یافته برای مقاصد تهاجمی

بلAH-1  کبرا از جمله محصولات تولیدی توسط شرکت بل است که به عنوان نوعی بالگرد تهاجمی و در واقع نخستین نمونه در این دسته بندی طی دهه 60 طراحی و ساخته شد. اولین پرواز آزمایشی بالگرد مذکور به تاریخ 7 سپتامبر سال 1965 باز می گردد و سال ورود آن به ارتش آمریکا نیز 1967 گزارش شده است. کبرا در دو مدل یعنی نوع اصلی تک موتوره و نوع پر قدرت دو موتوره توسعه یافت و توانست ظرف مدت زمان کوتاهی رقابت را در میادین نظامی برای همتایان خود دشوار سازد.

با وجود آن که بالگردهای تهاجمی از جمله پرنده های خریداری شده به وسیله ارتش های پیشرفته در سراسر دنیا محسوب می شوند، اما تا زمان جنگ ویتنام کاربرد اساسی و ارزشمند این محصول مشخص نشده بود. بدین ترتیب می توان گفت که بالگرد چند منظوره بلAH-1  کبرا نقش مهمی در تغییر سرنوشت جنگ بر عهده داشته است. این پرنده همچنین از پیکربندی مشابهی با سایر بالگردهای تهاجمی امروزی بهره می برد. گفتنی است که تمام مدل های کبرا از دهه 80 به بعد با بالگردهای جدیدتر جایگزین شدند. در این میان چندین فروند هم باقی مانده و همچون بسیاری از بالگردهای جنگی آمریکایی برای مقاصد غیر نظامی استفاده می شوند. از جمله مهم ترین این اهداف می توان به بالگرد آتش نشان در جهت اطفای حریق جنگل ها اشاره کرد.

 

وستلند لینکس؛ نخستین بالگرد تماما آکروجت جهان

وستلند لینکس یک بالگرد چند منظوره بریتانیایی و دو موتوره است که به وسیله شرکت سازنده بالگرد تحت عنوان وستلند هلیکوپترز در سال 1978 معرفی شد. این محصول اولین پرواز آزمایشی خود را در تاریخ 21 مارس سال 1971 به انجام رساند و با توجه به سودمندی آن برای مقاصد مختلف، در مدل های متفاوتی ساخته شد. انواع این مدل ها مقاصد غیر نظامی و همچنین دریایی را پوشش می دادند. لازم به ذکر است که از این نمونه در قالب نخستین بالگرد تمام آکروجت دنیا یاد می شود. آکروجت به تمرین های مانور پرواز گفته می شود که در آنها پرنده های معمولی جایی ندارد. وستلند لینکس با توجه به قابلیت بی نظیر خود در اجرای چرخش حول دو محور طولی و عرضی و همینطور کنترل پذیری درست همانند یک هواپیمای ثابت بال، بالگردی تمام آکروجت محسوب می شود.

بالگرد نام برده با سرعت 324 کیلومتر بر ساعت بیشتر برای ماموریت های حمل و نقل، پشتیبانی مسلح، ضد تانک، ضد کشتی و ضد زیردریایی مورد استفاده قرار گرفته است. در سال 1986 نسخه جدیدی از این پرنده ساخته شد که رکورد سرعت را با 400 کیلومتر در ساعت به نام خود به ثبت رساند.

 

سیکورسکی  H-60بلک هاوک

سیکورسکی  H-60بلک هاوک یا شاهین سیاه یک بالگرد نظامی چند منظوره و مخصوص ترابری تاکتیکی آمریکایی است که در نوع دو موتوره توسط شرکت سیکورسکی طراحی و ساخته شد. این بالگرد که برای اولین بار در تاریخ 17 اکتبر سال 1974 به پرواز درآمد، در واقع نسخه به روز شده و مدرنی از بل ایروکوای که در ابتدا هیویی نامیده می شد به شمار می رود. شاهین سیاه در سال 1976 به عنوان برنده رقابت بالگرد ترابری تاکتیکی جدید ارتش آمریکا معرفی شد و کاربرد رسمی آن نیز ظرف مدت زمان 3 سال پس از این رقابت به تایید رسید.

امروزه از سیکورسکی  H-60بلک هاوک توسط نیروی مسلح کشورهایی همچون استرالیا، افغانستان، تایلند، مکزیک، برزیل، آرژانتین، ترکیه، امارات، چین و کره جنوبی استفاده می شود. گفتنی است که تاکنون بیش از 4000 فروند از این بالگرد تولید شده و همچنان نیز شمار زیادی از آنها در وضعیت نظامی فعال به سر می برند.

 

رابینسون R-22؛ کم هزینه ترین بالگرد

رابینسون R-22 یک بالگرد تک موتوره است که توسط یک کمپانی بالگرد سازی آمریکایی به همین نام تولید و در سال 1979 معرفی شد. اولین پرواز آزمایشی این پرنده به سال 1975 بار می گردد و مهم ترین مشخصه آن نیز فروش بالا به دلیل هزینه های عملیاتی و نگه داری- تعمیر بسیار پایین محسوب می شود. در واقع این طراحی سبک وزن، دو صندلی و مجهز به موتور پیستونی ثابت کرد که رابینسون R-22 از هر نظر بالگردی موفق در تمام طول تاریخ به شمار خواهد رفت.

تا سال 2015 نزدیک به 5000 فروند از پرنده مورد بحث ساخته و در سال 2016 نیز نمونه ای جدید از آن ارائه شد که حدودا 290000 دلار هزینه داشت. گفته می شود که این نسخه بیش از آن که کاربرد نظامی داشته باشد، برای مقاصد غیر نظامی طراحی شده است.

 

میل Mi-26؛ بزرگترین بالگرد تولید شده جهان

میل Mi-26 یک محصول روسی چند منظوره ویژه ترابری است که بزرگترین و پر قدرت ترین بالگرد تولید شده در دنیا نیز محسوب می شود. این محصول 8 متر ارتفاع و 40 متر طول دارد و با ظرفیتی 20 تنی برای جا به جایی بار جهت ماموریت های نظامی و غیر نظامی در نوع خود نسخه ای بی نظیر است. نخستین پرواز آزمایشی میل Mi-26 به تاریخ 14 دسامبر سال 1977 مربوط می شود. لازم به ذکر است که این پرنده با روتورهای 8 پره خود می تواند قدرتی معادل 11400 اسب بخار تولید کند و به همین دلیل یکی از قدرتمندترین بالگردهای جهان محسوب می شود.

در مجموع تعداد 320 فروند میل Mi-26 تولید شد و به خدمت نیروهای مسلح اتحاد جماهیر شوروی، اوکراین، هند، بلاروس و قزاقستان درآمد. این بالگرد ترابری فوق سنگین 25 میلیون دلاری هم اکنون در وضعیت نظامی فعال قرار دارد.

 

نورثروپ گرومن MQ-8 فایر اسکات؛ نخستین بالگرد بدون سرنشین عملیاتی

نورثروپ گرومن MQ-8 فایر اسکات اولین بالگرد بدون سرنشین عملیاتی در سطح دنیا به شمار می رود که توسط شرکت نورثروپ گرومن برای نیروی دریایی آمریکا تولید شده است. این بالگرد با قابلیت نشست و برخاست عمودی می تواند از عرشه هر واحد شناور عملیات تعریف شده برای خود را آغاز کند. MQ-8 نخستین پرواز خود را در سال 2002 به انجام رساند و از آن زمان تاکنون مجموعا در 30 نسخه تولید شده است.

بالگرد مورد نظر هیچ سرنشینی ندارد و مجهز به یک موتور رولز- رویس 250 با قدرت 420 اسب بخار است. حداکثر سرعت پرواز معادل 213 کیلومتر بر ساعت و سقف پرواز نیز برابر 6100 متر گزارش شده اند.

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.