لاکهید F-94 استارفایر؛ اولین نسل از جت های جنگنده آمریکایی

مجله تصویری سلاح- لاکهید F-94 استارفایر یک هواپیمای جنگنده نسل اول بود که اپراتور اصلی آن نیروی هوایی آمریکا به شمار می رفت. این جنگنده در اواخر دهه 1940 به عنوان یک هواپیمای رهگیر روز/شب و سازگار با شرایط آب و هوایی متنوع  از هواپیمای جت آموزشی لاکهید T-33 شوتینگ استار توسعه یافت. استارفایر توانست در ماه مه سال 1950، خدمت رسمی نظامی خود را برای فرماندهی پدافند هوایی آغاز و نورث امریکن F-82 توین ماستانگ را از رده خارج کند.

F-94 اولین جنگنده عملیاتی USAF (نیروی هوایی آمریکا)، مجهز به پس سوز (جزئی که به موتور جت هواپیماهای مافوق صوت افزوده می شود و شتاب آنی مورد نیاز حین پرواز و یا لحظه برخاست از زمین را فراهم می کند) و همچنین نخستین جنگنده با موتور جت و سازگار با شرایط‌ آب و هوایی متنوع به شمار می رود که طی جنگ کره در ژانویه سال 1953 به کار گرفته شد. با این حال استارفایر عمر عملیاتی کوتاهی داشت و نهایتا در اواسط دهه 1950 جای خود را به نورث امریکن F-86D سبر و نورثروپ F-89 اسکورپین داد. آخرین فروند از این هواپیما در سال 1958 به خدمت فعال خود پایان داد و در سال 1959 نیز از گارد ملی هوایی کنار گذاشته شد.

تصویری از لاکهید F-94 استارفایر

 

تصویری از لاکهید T-33 شوتینگ استار

 

تصویری از نورث امریکن F-82 توین ماستانگ

 

طراحی و توسعه

استارفایر بنابر درخواست USAF در سال 1948 مبنی بر ساخت یک هواپیمای رهگیر مجهز به سیستم راداری برای جایگزینی با نورث امریکن F-82 توین ماستانگ تولید شد. اما هدف اصلی از توسعه آن، چیزی نبود جز مقابله با تهدید بمب افکن راهبردی توپولف Tu-4 اتحاد جماهیر شوروی. همانطور که گفته شد، لاکهید استارفایربا الهام از لاکهید T-33 شوتینگ استار وارد مراحل ساخت و ساز خود شد. به منظور جای دهی تسلیحات، رادار و سیستم کنترل آتش خودکار، دماغه هواپیما به صورت کشیده طراحی شده بود. از آن جایی که تبدیل شوتینگ استار به استارفایر چندان دشوار به نظر نمی رسید، قرارداد تولید در اوایل سال 1949 با کمپانی لاکهید مارتین منعقد شد و اولین نمونه نیز در تاریخ 16 آوریل سال 1949 به پرواز درآمد. گفتنی است که نخستین نسخه های آزمایشی YF-94، در 75 درصد از قطعات مورد استفاده با T-33 مشترک بودند.

سیستم راداری کوتاه برد تنها در فازهای پایانی عملیات های رهگیری کاربرد داشت. علاوه بر این افزودن تجهیزات الکترونیکی، مجموعه را نیازمند موتوری با قدرت بیشتر کرده بود. به همین دلیل موتور توربوجت استاندارد J-33 که برای هواپیمای T-33A نیز استفاده شده بود، با موتور Allison J33-A-33 تعویض شد. اما این ترکیب خود منجر به کاهش ظرفیت داخلی سوخت شد.

 

 

مدل تولیدی اولیه از استارفایر، F-94A نام گرفت که در ماه مه سال 1950 به خدمت فعال نظامی گرفته شد. سیستم تسلیحاتی اصلی آن نیز چهار تیربار M3 برونینگ با کالیبر 12.7 میلی متر بود. درست مانند T-33، دو مخزن 620 لیتری در قسمت زیرین نوک بال ها قابل حمل بود. علاوه بر این امکان جایگزینی مخازن مذکور با 450 کیلوگرم بمب وجود داشت که نقشی دیگر یعنی “هواپیمای جنگنده- بمب افکن” را برای استارفایر تعریف می کرد. در این فاز 109 فروند از هواپیمای نام برده تولید شد. F-94A پیش از ساخت  نمونه اصلی، تنها برای مدت زمان کوتاهی خدمت کرد که البته در همین بازه مختصر نیز نتوانست رضایت خدمه هوایی را جلب کند. دلیل اساسی این نارضایتی، ضریب اطمینان پایین موتور J33 آن بود که منجر به سقوط های متعدد می شد و خلبان ها آنرا “غیر ایمن” می خواندند. علاوه بر این مانورپذیری دشوارهواپیما در ارتفاعات بالا نیز گزارش شد. یکی دیگر از مشکلات نمونه اولیه استارفایر به گفته خلبانان و اپراتورهای رادار، محدودیت فضا و باریکی بیش از اندازه اتاق خلبان برای ورود و خروج سریع در شرایط اضطراری بود.

مدل بعدی که F-94B نام داشت، در ژانویه سال 1951 معرفی شد و از نظر ظاهری تقریبا با F-94A یکسان بود. این در حالی است که موتور توربوجت قابل اطمینان تر از Allison، بسیاری از مشکلات مطرح با نسخه قبلی را برطرف ساخت. لازم به ذکر است که با بازطراحی کابین خلبان، فضای بیشتری نیز در اختیار خدمه قرار گرفت. پس از جایگزینی نمونه های F-94A با مدل های مطمئن تر، شماری از آنها برای تعویض موتو و تغییر به پیکربندی استاندارد F-94B به کمپانی لاکهید فرستاده شدند. نسخه های تغییر یافته F-94A/B، مجهز به غلاف هایی در سطح زیرین هر بال برای افزودن تیربارهای اضافی 12.7 میلی متری بودند که تعداد این تسلیحات را به 8 قبضه افزایش داد. آنها تا اواخر دهه 1950 در خدمت گارد ملی هوایی آمریکا قرار داشتند.

 

 

F-94C نیز مدلی ارتقا یافته از اولین نمونه های استارفایر بود که در ابتدا تحت عنوان F-97 طراحی شد اما در ادامه بنابر تصمیم مقامات، در قالب مدلی جدید از F-94 شناخته شد. USAF اشتیاق چندانی به این محصول نشان نداد و به همین علت لاکهید خود بودجه تبدیل دو بدنه F-94B به پروتوتایپ های YF-94C را برای بررسی های بیشتر تامین کرد. به منظور بهبود عملکرد هواپیما، یک بال جدید و بسیار باریک تر طراحی شد. موتور J33 نیز با موتور قویتر پرت اند ویتنی J48 جایگزین شد که توانست به طور چشمگیری قدرت مجموعه را افزایش دهد. سیستم کنترل آتش بهبود یافت و تمام تسلیحات نیز جای خود را به سامانه تمام موشکی دادند. این سامانه متشکل از گروهی از شش موشک بود که آرایشی دایره ای به دور دماغه داشتند. F-94C تنها مدلی بود که برای اولین بار و به صورت رسمی استارفایر نام گرفت. البته با گذر زمان و به تدریج تمامی اعضای خانواده نیز استارفایر نامیده شدند. اولین سری تولیدی از این مدل در ژوئیه سال 1951 تحویل داده شد اما به دنبال آغاز خدمت، مشکلی جدی در ارتباط با راکت های نصب شده در قسمت دماغه دیده شد. آتش و دود متصاعد شده از این موشک ها منجر به کور شدن خدمه می شد.

و اما در آخر مدل F-94D به عنوان یک جنگنده-بمب افکن تک سرنشین با محموله های بمب و موشک نصب شونده زیر بال ها پیشنهاد داده شد. در ادامه یک پروتوتایپ از این مدل ساخته شد، اما هیچگاه نتوانست تایید ورود به خط تولید اصلی را به دست آورد.

مشخصات F-94 استارفایر

– نقش: هواپیمای رهگیر سازگار با تنوع آب و هوایی

– محل تولید: آمریکا

– تولید کننده: کمپانی لاکهید مارتین

– نخستین پرواز: 16 آوریل سال 1949

– معرفی شده: ماه مه سال 1950

– بازنشسته شده به سال: 1958 از USAF

– اپراتورهای اصلی: نیروی هوایی آمریکا و گارد ملی هوایی

– تعداد ساخته شده: 855 فروند

– هزینه ساخت هر واحد: 534,073 دلار آمریکا برای F-94C

مشخصات F-94C استارفایر

– خدمه: 2

– طول: 13.6 متر

– عرض بال: 12.9 متر

– ارتفاع: 4.5 متر

– مساحت سطح بال: 21.63 متر مربع

– وزن خالی: 5764 کیلوگرم

– بیشینه وزن برخاست: 10970 کیلوگرم

– موتور هواگرد: یک موتور پرت اند ویتنی توربوجت J48

– حداکثر سرعت: 1030 کیلومتر بر ساعت

– برد: 1300 کیلومتر

– سقف پرواز: 15670 متر

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.