SMK؛ تانک روسی که فقط یک دستگاه از آن تولید شد!

مجله تصویری سلاح- SMK پروتوتایپی از یک خودروی زره پوش بود که توسط اتحاد جماهیر شوروی و برای جنگ جهانی دوم توسعه یافت. این تانک به احترام سرگی کیروف سیاستمدار حزب کمونیست که در سال 1934 ترور شد، نامگذاری شد. گفتنی است که SMK به دست نیروهای آلمانی کشف و به اشتباه در گروه تانک T-35C طبقه بندی شد. این امر منجر به ایجاد سوء تفاهمی مبنی بر حضور تانک T-35 در جنگ زمستان شد. در مجموع به دلیل مشکلاتی که در ارتباط با وزن و اندازه این تانک وجود داشت، تنها یک دستگاه از SMK ساخته شد و استفاده محدودی از آن در دوران جنگ توسط فنلاند به عمل آمد. پس از آن نیز پروژه مذکور به کلی متوقف شد.

تصویری از T-35

 

تصویری از SMK

 

طراحی و توسعه

شوروی در زمینه مهندسی نظامی و به ویژه طراحی تانک، طی جنگ جهانی دوم (1939 الی 1945) به موفقیت های چشمگیری دست یافت. البته در این میان محصولات نه چندان موفقی نیز تولید شد و پیشرفت مذکور 100 درصدی نبود. از جمله تلاش های شوروی برای دست یابی به هدف قطع وابستگی های نظامی خود از جهان غرب، می توان به تانک SMK اشاره کرد. در زمان کمی پیش از شروع نبردهای جنگ جهانی دوم، الزامات جدیدی مبنی بر تولید یک تانک سنگین که بتواند به افزایش قدرت حملات زمینی شوروی کمک کند مطرح شد. این موضوع باعث شد که رقابت تنگاتنگی میان دو پروتوتایپ با نام های SMK و T-100 شروع شود. هر دو پروتوتایپ از طراحی بسیار مشابهی شامل برجک های چندگانه مجهز به سیستم تسلیحاتی زرهی و بسیار توانمند برخوردار بودند.

 

 

در نهایت هر دو طرح فوق در تلاش برای پیروزی ناکام ماندند و نتوانستند بر تانک بدترکیب چند برجک T-35 غلبه کنند. اما چرا شوروی به دنبال معرفی یک جانشین مناسب برای T-35 بود؟ دلیل این موضوع به تجربه آنها در جنگ داخلی اسپانیا (1936 الی 1939) باز می گردد. مشخص شد که پوشش زرهی سبک این تانک نمی تواند در مقابل اکثر تسلیحات مدرن دوام آورد. برای دوره ای در تاریخ جنگ با استفاده از تانک ها تصور می شد که نمونه های مجهز به چندین برجک، قدرت آتش و محافظت زرهی ذاتی بسیار بیشتری در مقایسه با تانک های ساده تک برجک دارند. اما همانطور که امروزه می دانیم، چنین طرحی منجر به افزایش بیش از حد وزن و تضعیف قابلیت حرکت در میدان نبرد (دهه 1930 و 40) شد.

طراحی های مجهز به چندین برجک مانند SMK، پیکربندی متفاوتی نسبت به نمونه های معمول داشتند. برای مثال برجک اولیه در این تانک که در قسمت میانی قرار داشت، از حضور یک سلاح اصلی L-11 با کالیبر 76.2 میلی متر بهره می برد. برجک کوچکتر رو به جلو نیز یک سلاح ضد تانک مدل 1932 با کالیبر 45 میلی متر داشت که همچنان نسخه ای قوی به شمار می رفت. از جمله دیگر امکانات تسلیحاتی SMK می توان به 3 تیربار 7.62 میلی متری ضد پیاده نظام برای دفاع اشاره کرد. سلاح های مذکور فقط از نظر تئوری، قدرت آتش بالایی را در اختیار SMK قرار داده بودند. برجک اضافی نه تنها منجر به افزایش وزن شده بود، بلکه ظاهری عجیب و غریب به مجموعه بخشیده بود. از نظر فضای داخلی نیز حداقل 7 نفر خدمه برای تانک SMK تعریف شد. تامین نیروی محرکه به عهده یک واحد 12 سیلندر بنزینی GAM-34BT با قدرت 850 اسب بخار بود. همچنین انتظار می رفت که این خودروی 55 تنی (وزن تخمینی بین 50 تا 60 تن بود) در جاده های آماده سازی شده، قادر به حرکت با سرعت 35 کیلومتر بر ساعت باشد.

طراحی SMK در بهار سال 1938، از طریق یک تیم مهندسی مستقر در کارخانه کیروف شماره 100 در استان لنینگراد  آغاز شد و در ابتدا دو خودروی آزمایشی معرفی شدند. از نمونه اصلی نیز برای نخستین بار در ماه مه همین سال رونمایی به عمل آمد. گفتنی است که در همین زمان، الزام طراحی برجک سوم برای تانک SMK حذف شد (حرکتی که توسط شخص استالین از آن حمایت می شد). حتی مدلی مجهز به برجک تکی نیز پیشنهاد داده شد که توانست تایید استالین را به دست آورد و KV نام گرفت. در ادامه سفارش دو پروتوتایپ از این مدل به ثبت رسید.

SMK پیش از به پایان رسیدن آوریل سال 1939 آماده شد و طی سال مورد ارزیابی قرار گرفت. این تانک با گذر از تست های لازم، از ماه نوامبر سال 1939 تا مارس 1940 در جنگ زمستان به خدمت مستقیم نظامی علیه فنلاند اعزام شد. با این حال SMK در تاریخ 19 دسامبر سال 1939 به علت عبور از روی یک مین زمینی فنلاندی، از ادامه حرکت بازماند. خدمه مجور شدند این خودروی آزمایشی را رها کنند که تا مارس 1940 و بازپس گیری توسط نیروهای شوروی در همان مکان باقی ماند. همانطور که گفته شد همزمان با توسعه SMK، یک مدل تانک سنگین تک برجک نیز با نام KV طراحی شد. ترکیب قدرت آتش قابل توجه، محافظت و توجیه اقتصادی، منتج به راه اندازی خط تولید موفق تانک های KV-1 شد که خود را طی نبردهای جنگ جهانی دوم نشان دادند. در واقع KV توانست هر دو مدل SMK و T-100 را کنار زده و خود پیروز میدان رقابت شود.

 تانک KV

 

مشخصات تانک SMK

– نوع: تانک سنگین

– محل تولید: اتحاد جماهیر شوروی

– زمان خدمت: از سال 1939 (پروتوتایپ)

– اپراتور اصلی: شوروی

– جنگ ها: جنگ زمستان

– تولید کننده: کارخانه کیروف

– تولید شده به سال: 1939

– تعداد ساخته شده: 1

– وزن: 55 تن

– طول: 8.75 متر

– عرض: 3.36 متر

– ارتفاع: 3.35 متر

– خدمه: 7 نفر

– پوشش زرهی: 20 تا 60 میلی متر

– موتور: GAM-34BT با قدرت 850 اسب بخار

– نسبت نیرو به وزن: 15.5 اسب بخار به تن

– ظرفیت سوخت: 1320 لیتر

– برد عملیاتی: 220 کیلومتر

– سرعت: 35 کیلومتر بر ساعت

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.