پاناویا تورنادو؛ جنگنده چند منظوره اروپایی

مجله تصویری سلاح- پاناویا تورنادو نوعی جنگنده نظامی دو موتوره، مجهز به بال متحرک و همچنین چند منظوره است که به طور مشترک توسط ایتالیا، انگلستان و آلمان غربی توسعه یافت. در مجموع سه نوع متفاوت از این جنگنده تولید شده است که کاربری های متنوعی دارند: تورنادو IDS (نسخه تهاجمی/ جنگنده- بمب افکن)، تورنادو ECR سرکوبگر دفاع هوایی دشمن (نسخه شناسایی/ جنگ الکترونیک) و تورنادو ADV (هواپیمای رهگیر).

پاناویا تورنادو توسط کنسرسیوم سه ملیتی پاناویا طراحی شد و نخستین پرواز خود را نیز در تاریخ چهاردهم اوت سال 1974 انجام داد. معرفی رسمی این جنگنده نیز به سال 1979 الی 1980 باز می گردد. باتوجه به طراحی چند منظوره پاناویا تورنادو، امکان استفاده از این جنگنده در ناوگان های مختلف نیروی هوایی وجود داشت. همچنین جالب است بدانید که تورنادو سابقه مشارکت موفقیت آمیز در ماموریت های ضربت (ارتفاعات کم) متعددی را در کارنامه نظامی خود به همراه دارد. از جمله این ماموریت ها می توان به جنگ عراق و یا جنگ داخلی لیبی اشاره کرد. پاناویا تورنادو به صورت محدود در افغانستان، یمن و سوریه نیز مورد استفاده قرار گرفت. در مجموع 992 هواپیما شامل تمام انواع تورنادو ساخته شد.

 

 

طراحی و توسعه

طی دهه 1960، طراحان نظامی صنایع هوایی استفاده از بال متحرک؛ بالی است که می توان آن را به سمت عقب خم کرد و مجددا به جای اول خود بازگرداند (بیشتر در هوایپماهای نظامی که هر در سرعت های بالا و هم در سرعت های پایین پرواز می کنند، کاربرد دارد) را برای افزایش مانور پذیری و همینطور کروز کارآمد پیشنهاد دادند. در سال 1968، توسط آلمان غربی، هلند، بلژیک، ایتالیا و کانادا کار گروهی تشکیل شد که هدف اصلی آن بررسی جایگزینی مناسب برای لاکهید F-104 استارفایتر بود. نمونه منتخب در ابتدا “هواپیمای چند منظوره (MRA)” و چندی بعد “هواپیمای جنگی چند منظوره (MRCA)” نام گرفت. در واقع کشورهای شرکت کننده در این گروه همگی از ناوگان های سالخورده و نیازمند به تعویض رنج می بردند. بدین ترتیب توسعه هواپیمایی چند منظوره که قادر به انجام نقش های مختلف باشد، در اولویت قرار گرفت. تا انتهای سال 1968، خرید آینده نگر شش کشور منتج به سفارش 1،500 فروند هواپیما شد. البته کانادا و بلژیک پیش از بحث پیرامون هرگونه تعهد دراز مدت از کار گروه مذکور خارج شدند. کانادا این پروژه را از نظر سیاسی نامطلوب خواند.

در تاریخ 26 ام مارس سال 1969، چهار کشور شریک متشکل از انگلستان، آلمان، ایتالیا و هلند برای تاسیس شرکتی چند ملیتی با نام Panavia Aircraft GmbH توافق کردند. قرار بود این کمپانی به طراحی، توسعه و تولید نسخه MRCA بپردازد. همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، هدف پروژه ساخت هواپیمایی بود که بتواند در ماموریت های تاکتیکی، شناسایی، دفاع هوایی و همچنین انهادم نیروهای دشمن بر فراز دریا مشارکت کند. طی روند انتخاب هواپیما با مشخصات نام برده، طرح های متنوعی شامل انواع ثابت بال، بال متحرک، تک موتوره و دو موتوره مورد بررسی قرار گرفت. لازم به ذکر است که هلند نیز در سال 1970 از این پروژه جدا شد. دلیل این کشور پیچیدگی و نیازمندی های تخصصی فنی متعدد هواپیما بود. از این رو تمرکز خود را به جست و جوی نمونه ای ساده تر با قابلیت های مانور پذیری بیشتر معطوف کرد. همچنین تعداد ابتدایی هواپیمای درخواست شده توسط آلمان نیز از 600 فروند به 324 فروند در سال 1972 کاهش یافت. گفته می شود که اجرای استراتژی مذکور توسط آلمان، با هدف برگزاری تست های پرواز اولیه در این کشور به جای انگلیس و همینطور نفوذ بیشتر خود بر روند طراحی هواپیما بوده است. هنگامی که موافقت نامه میان سه کشور نهایی شد، انگلیس و آلمان هرکدام 42.5 درصد از حجم کاری را در اختیار داشتند. این در حالی بود که 15 درصد باقی مانده به ایتالیا مربوط می شد. البته این تقسیمات حجم کاری شدیدا تحت تاثیر چانه زنی های بین المللی و سیاسی بود.

 

 

در فاز نهایی تعریف پروژه که در سال 1970 انجام شد، طرح های مفهومی از هواپیمای مورد نظر به دو نسخه تقلیل یافت: پاناویا 100 تک صندلی که ترجیح آلمان ها بود و پاناویا 200 دو صندلی که نسخه مورد علاقه نیروی هوایی سلطنتی به شمار می رفت. هواپیمای طراحی شده در ابتدا پاناویا پانتر نام داشت و پس از مدت زمان کوتاهی به صورت نسخه دو صندلی وارد مراحل توسعه و تولید خود شد. پس از آن بریتانیا اعلام کرد که این هواپیما، دو سوم خطوط مقدم دفاع هوایی این کشور را به خود اختصاص خواهد داد.

پاناویا تورنادو چند منظوره مجهز به موتور دوقلو بوده و بیشتر به منظور انهادم نیروهای دشمن در ارتفاعات پایین طراحی شده است. هندسه متغیر بال نیز منتج به آماده سازی حداکثر هواپیما برای مقابله با نیروهای دشمن در سطوح پایین خواهد شد. پاناویا تورنادو از نظر سیستم های پرواز و ناوبری پیشرفته تکمیل بوده و از حضور سامانه هدایت پرواز برقی نیز بهره می برد. این سیستم باعث می شود که حجم کار خلبان در سطوح پایین تا اندازه قابل توجهی کاهش یابد و کنترل هواپیما راحت تر از نمونه های مشابه باشد. همچنین برای مشارکت در ماموریت های بمباران با برد طولانی، هواپیما مجهز به پروب سوخت گیری شده است.

 

 

انواع

تورنادو IDS خود متشکل از نمونه های مختلفی است که از جمله مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– Tornado GR1

– Tornado GR1B

– Tornado GR4

– Tornado GR1A/GR4A

علاوه بر مدل های فوق، دو نسخه دیگر که در ابتدای مطلب نیز به آنها اشاره شد تحت عناوین تورنادو ECR و تورنادو ADV نیز تولید شده است.

 

 

اپراتورها

آلمان، ایتالیا، عربستان سعودی و انگلستان مهم ترین اپراتورهای پاناویا تورنادو هستند.

مشخصات تورنادو GR4

– خدمه: 2

– طول: 16.72 متر

– پهنای بال: 13.91 متر در زاویه 25 درجه

– ارتفاع: 5.95 متر

– مساحت بال: 26.6 متر مربع

– وزن خالی: 13،890 کیلوگرم

– وزن بارگیری شده: 20،240 کیلوگرم

– بیشینه وزن برخاست: 28،000 کیلوگرم

– موتور هواگرد: 2 موتور Turbo-Union RB199-34R Mk 103

– حداکثر سرعت: 2،400 کیلومتر بر ساعت در ارتفاع 9،000 متر

– برد: 1،390 کیلومتر

– سلاح اصلی: یک عدد Mauser BK-27 با کالیبر 27 میلی متر

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.